Kinderconvenant
Ideeën en aanbevelingen van groep 8 aan de Nederlandse erfgoedsector
Musea Bekennen Kleur zet in op de toekomst. Als onderdeel van Musea Bekennen Kleur is daarom een educatieproject en een lespakket ontwikkeld en vormgegeven. Sinds de start van Musea Bekennen Kleur hebben tot nu toe ruim 500 leerlingen uit groep 8 van 18 verschillende scholen uit het hele land, de lessenreeks ‘De kunst van het doorgeven’ doorlopen.
Het lespakket ‘De kunst van het doorgeven’ is een vakoverstijgend project (kunst- & cultuureducatie, aardrijkskunde, geschiedenis, burgerschapsvorming en Nederlands) waarbij leerlingen culturele ervaring opdoen binnen én buiten schoolmuren. In deze lessenreeks wordt samen met leerlingen van groep 8 ingegaan op wat culturele diversiteit inhoudt, hoe het tot uiting komt en waarom het belangrijk is om oog te hebben voor culturele diversiteit. Het onderzoeken van de eigen culturele diversiteit in relatie tot de rol van het museum dat zij bezoeken vormt hierbij de kern van het lespakket. Aan de hand van hun ervaringen en inzichten geven de leerlingen hun perspectief op musea, de collecties en tentoonstellingen. Op deze manier leveren de leerlingen een belangrijke bijdrage aan het toekomstbestendig maken van musea voor de volgende generatie. Om deze leerlingen een stem te geven, zijn hun bevindingen en adviezen verwerkt in een audiovisueel kinderconvenant, dat bestaat uit een podcast reeks, vlog en een geschreven verslag.
Dit geschreven deel van het audiovisuele kinderconvenant is een weergave van de ideeën en aanbevelingen van leerlingen uit groep 8 aan de deelnemende erfgoedinstellingen, om inclusiever en meerstemmiger te worden.
Inzetten op de toekomst
Een aantal leerlingen is nog nooit in een museum geweest en weet daardoor niet meteen welke houding zij kunnen aannemen binnen de muren van een museum. Dat maakt het in sommige gevallen lastig om een mening te vormen over de collecties en tentoonstellingen. De leerlingen gaven aan dat de tentoonstellingsruimten bij sommige musea, er niet uitzien als plekken waar kinderen welkom zijn. Zowel de grote, soms statische, gebouwen als de stille, “kale” tentoonstellingsruimten komen niet zo uitnodigend over op de leerlingen.
Op plekken waar de leerlingen vaak komen, zien ze weinig of geen reclame voor de musea die zij bezochten. De afstand tussen musea en leerlingen is in veel gevallen erg groot.
Relevantie
De inhoud van tentoonstellingen sluit vaak niet aan op het hier-en-nu, de belevingswereld en/of persoonlijke interesses van de leerlingen. Het bezoek aan het museum wordt daardoor soms als een ver-van-hun-bed-show beleefd. Met behulp van het lespakket, de aansluiting op de (tijdelijke) tentoonstellingen en op maat gemaakte rondleidingen kan dat voor een groot deel worden opgelost. Wel lieten sommige leerlingen weten dat zij zich zorgen maakten dat wanneer deze context wegviel, er niets meer voor hen over zou blijven. Werken aan het verbeteren van de fysieke toegankelijkheid en de psychologische drempel, kan ertoe bijdragen om een bezoek aan een museale erfgoedinstellingen laagdrempeliger te maken.
Meerstemmigheid
Sommige leerlingen laten weten dat het perspectief waar vanuit verhalen zijn verteld en afgebeeld in het museum, niet aansluiten op hun eigen belevingswereld en/of culturele achtergrond. Ook missen zij andere perspectieven zoals bijvoorbeeld: van een kind, van “gewone” mensen in plaats van deskundigen, van de bediende op de achtergrond van een schilderij. Hieruit kan worden opgemaakt dat de leerlingen vinden dat er nog teveel vanuit een eenzijdig perspectief wordt verteld; (kunst-) historisch, museaal, eurocentrisch. Verhalen vertellen vanuit meerdere perspectieven zou volgens de leerlingen een brug kunnen slaan tussen hun eigen belevingswereld en de verhalen die worden verteld en/of afgebeeld in het museum. Hierdoor zou een bezoek aan een museum of tentoonstelling meer aanspreken en een aanleiding kunnen zijn voor het onderzoeken (en delen) van hun eigen identiteit.
Herkenning
De leerlingen herkennen zichzelf over het algemeen niet in de personen die zijn afgebeeld in het museum dat zij bezocht hebben. Ook herkennen sommige leerlingen zich niet in de verhalen die worden verteld en laten sommige leerlingen weten niets terug te zien van hun culturele achtergrond. Ook hun eigen “helden” en “moderne helden” of iets wat daarvan weg heeft, vinden zij vaak niet terug. Een enkele leerling vraagt zich hierdoor zelfs af of hun achtergrond wel interessant genoeg is om te laten zien in een museum. Leerlingen geven aan hoe belangrijk ze het vinden om zichzelf en de diverse culturele afkomsten te zien in tentoonstellingen en in collecties. Herkenning, erkenning dat er in Nederland mensen vanuit verschillende culturen onderdeel zijn van de samenleving kunnen bijdragen aan een gevoel van wijsheid. Het zou musea, collecties en tentoonstellingen veel toegankelijker en interessanter maken. Ook geven leerlingen aan dat zij zich op deze manier gehoord en gezien zouden voelen, in plaats van – in het ergste geval – een buitenstaander/uitzondering.
Participatie en co-creatie
Wat is er eigenlijk te doen in een museum? Kan je daar alleen maar kijken of luisteren? Vòòr het museumbezoek denkt een groot aantal leerlingen dat het saai is en dat ze zich in het museum als passieve luisteraar moeten gedragen. Zij geven aan het belangrijk te vinden dat zij tijdens hun museumbezoek dingen kunnen maken, doen en aanraken. Ondanks de verschillende werkvormen, opdrachten en interactieve rondleidingen die onderdeel zijn van het lespakket, ontbreken in sommige musea mogelijkheden daarvoor. De leerlingen geven aan het belangrijk te vinden om werken terug te zien in het museum die gemaakt zijn over, voor, door en met kinderen. Ze stellen voor om werken toe te voegen of aan te passen om zo hun meningen, ideeën en kunstwerken te laten zien aan de wereld. Ook geven zij aan dat zij graag betrokken willen worden bij een tentoonstelling met en voor kinderen: zij weten tenslotte het beste wat zij graag zouden willen zien, horen en doen! Dit trekken enkele leerlingen zelfs door naar het museumcafé: hoe tof zou het zijn om elke week gerechten te serveren uit bijvoorbeeld een andere cultuur, samen met mensen die zich daarmee identificeren?!
Samenvatting
Ideeën en aanbevelingen van groep 8 aan de Nederlandse erfgoedsector
- Laagdrempeligheid: Neem zoveel mogelijk fysieke en psychologische drempels weg om ervoor te zorgen dat iedereen zich eerder welkom voelt in een erfgoedinstelling.
- Relevantie: Laat het museum en de collectie meer aansluiten op de belevingswereld van iedereen. Maak het relevant en actueel.
- Meerstemmigheid: Vertel verhalen vanuit verschillende perspectieven en zorg dat er binnen jouw instelling ruimte overblijft voor dialoog.
- Herkenning: Zorg ervoor dat zo veel mogelijk groepen mensen zich gerepresenteerd, gezien en gehoord voelen in jouw instelling.
- Participatie en co-creatie: Creëer binnen jouw tentoonstellingsruimtes, tentoonstellingen, collectie, beleidsplannen en programmering genoeg ruimte voor participatie en co-creatie.