De Verbintenis
Wij, verschillende Nederlandse erfgoedinstellingen, spreken ons collectief uit en staan op tegen institutioneel racisme en alle andere vormen van discriminatie. Daarom hebben wij ons verenigd binnen het platform Musea Bekennen Kleur en samen deze verbintenis geschreven.
Erfgoedinstellingen zijn medebepalend voor hoe wij als samenleving naar onze culturen, geschiedenis, heden en toekomst kijken. Het is aan ons, medewerkers, om ruimte te maken en ervoor te zorgen dat er niet slechts een selectief verhaal wordt verteld, maar dat er meer perspectieven en completere verhalen komen. Diversiteit is essentieel voor dit bredere perspectief, niet alleen omdat het voor een inclusievere sector zorgt, maar ook omdat wij hierdoor hogere kwaliteit kunnen bieden aan onze bezoekers.
Hoewel verschillende erfgoedinstellingen al concrete stappen hebben genomen om de diversiteit aan bezoekers, medewerkers, kunstenaars, verhalen en perspectieven te vergroten, moeten wij toegeven dat wezenlijke inclusieve verandering is uitgebleven. Anno 2021 vormen onze collecties, tentoonstellingen en organisaties nog altijd geen goede afspiegeling van de samenleving, waardoor veel mensen zich niet herkennen en thuis voelen in onze instellingen.
Binnen het platform Musea Bekennen Kleur zijn wij middels zeven reflectiesessies onder begeleiding van verschillende externe experts in gesprek gegaan over hoe wij dan wel diversiteit en inclusiviteit in onze musea kunnen gaan waarmaken. Juist omdat onze instellingen verschillend zijn wat betreft regio, grootte en thematiek, geloven wij dat wij samen meer voor elkaar kunnen krijgen dan alleen. Zo dragen wij ook gezamenlijk bij aan een inclusieve organisatie en sector. Wij hebben daarom afgesproken ons te verbinden aan de volgende doelstellingen:
· Wij waarborgen een open en empathische sfeer waarin mensen zich thuis en geaccepteerd voelen. Wij zorgen ervoor dat collega’s zichzelf kunnen zijn, zich ontwikkelen en daarmee volledig kunnen bijdragen aan de organisatie. Wij formuleren en onderhouden gedrags-/cultuurcodes en programma’s die een veilige sfeer onderschrijven.
· Alle collega’s krijgen ten minste één keer per jaar tools en trainingen aangereikt om vanuit hun eigen rol en vakgebied bij te dragen aan inclusie. Wij reflecteren hierbij op onszelf, onze vakgebieden en de organisaties. Daarnaast zullen collega’s met deze trainingen vaardig worden om duurzame en concrete veranderingen in gang te zetten.
· Meer mensen uit ondervertegenwoordigde groepen* werken in alle lagen van de organisatie en trekken wij aan als samenwerkingspartners. Alle musea zetten een interne nulmeting op om de huidige demografie inzichtelijk te krijgen. Ieder museum bepaalt vervolgens een streefcijfer om binnen vijf jaar de diversiteit onder het personeel te vergroten. De opzet, verantwoording en definities van de nulmeting is de verantwoordelijkheid van ieder museum, hoewel wij best en worst practices met elkaar kunnen delen om zo verder te ontwikkelen.
· Wij erkennen en onderzoeken de koloniale en patriarchale denkbeelden en machtsstructuren die onze musea en collecties hebben gevormd. Wij dekoloniseren onze musea door met ondergerepresenteerde groepen samen te werken op het gebied van o.a. contextualisering, taalgebruik en rechtmatig eigendom.
· Wij onderzoeken welke groepen mensen niet naar het museum komen en waarom. Wij maken een plan van aanpak om ons actief te verbinden met voor het museum nieuwe doelgroepen.
· Wij doen onderzoek naar welke verhalen en perspectieven in onze collecties ontbreken en betrekken daar gemeenschappen bij die tot nu toe niet werden gehoord en vertegenwoordigd. Wij zorgen ervoor dat hun stemmen ruimte krijgen in het museum, als maker of kennisdrager, bij het formuleren van verzamelbeleid of bij het bedenken en ontwikkelen van tentoonstellingen en activiteiten.
Elke erfgoedinstelling brengt bij deze verbintenis een eigen actieplan uit waarin specifiek en waar mogelijk meetbaar wordt omschreven op welke manier het invulling geeft aan de doelen in dit document. Als gezamenlijke doelstelling zorgen we ervoor dat we elkaar helpen bij het realiseren van elkaars doelen door jaarlijks bij elkaar te komen en door middel van regelmatige peer review en intervisie. Musea Bekennen Kleur zal als platform voor erfgoedinstellingen dit proces blijven monitoren en evalueren en een plek zijn waar kennis onderling gedeeld kan worden.
* Met ondervertegenwoordigde groepen bedoelen we groepen mensen die niet of onvoldoende gezien en betrokken worden en soms zelfs genegeerd of (institutioneel) uitgesloten worden. We denken hierbij aan verschil van huidskleur, gender, lichamelijke of mentale capaciteit, seksuele oriëntatie, religie, sociaaleconomische status, opleidingsniveau of leeftijd. Met het benoemen van deze ondervertegenwoordigde groepen, sluiten we ons aan bij de Code Diversiteit en Inclusie.
In maart 2020 startte Musea Bekennen Kleur officieel met dertien musea. Maar Musea Bekennen Kleur groeit en begint steeds meer de contouren te krijgen van een ‘echte’ beweging. De afgelopen maanden hebben zich ondanks Covid-19 (of juist dankzij Covid-19) maar liefst twintig nieuwe musea en erfgoedinstellingen gemeld. Naar verwachting zullen deze nieuwe deelnemers vanaf het voorjaar 2021 officieel het traject in gaan. Doelstelling van Musea Bekennen Kleur is om erfgoedinstellingen duurzaam te verenigen in hun streven om diversiteit en inclusie te verankeren in het DNA van de erfgoedsector.
We zijn dan ook enorm trots en verheugd om samen aan de slag te gaan met de tweede lichting Musea Bekennen Kleur. De complete lijst van de nieuwe deelnemers bestaat uit; Belasting en Douane Museum, Foam, Fries Museum | Fries Verzetsmuseum | Keramiekmuseum Princessehof, Haags Historisch Museum, Mauritshuis, Musea Zutphen (Stedelijke Museum Zutphen, Museum Henriette Polak), Museum Dr8888, Museum Rotterdam ’40-’45NU, Museum Het Valkhof, Nationaal Archief, Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid, Nederlands Zilvermuseum Schoonhoven, Rijksdienst Cultureel Erfgoed, Stedelijk Museum Alkmaar, Stedelijk Museum Breda, Teylers Museum, Westfries Museum, Zeeuws maritiem MuZEEum.
Na een golf van Nederlandse anti-racisme protesten, in navolging van de Amerikaanse Black Lives Matter-beweging die massaal van zich liet horen na de brute moord op de Afro-Amerikaan George Floyd, voelen we naar aanleiding van deze gebeurtenissen een behoefte om te laten weten waar wij staan. Om meer gelijke instituties te krijgen waar geen ruimte is voor discriminatie en racisme heb je diversiteit en inclusie nodig. Met de oprichting afgelopen maart van “Musea Bekennen Kleur”, een netwerk van dertien Nederlandse musea dat zich inzet voor diversiteit en inclusie, willen deze musea samen hun inspanningen versterken en bijdragen aan een inclusieve wereld.
Verantwoordelijkheid
Cultuur, kunst en geschiedenis zijn bij uitstek waardevol gereedschap om ongelijkheid en onrechtvaardigheid tegen te gaan. Musea hebben dan ook een bijzondere verantwoordelijkheid en kunnen daarbij een belangrijke rol spelen. Tegelijkertijd erkennen we dat ook onze eigen organisatiestructuren niet vrij zijn van institutioneel racisme. Het ligt besloten in de collecties die musea beheren, het is herkenbaar in de wijze waarop onze organisaties van oudsher zijn ingericht, de kennis die centraal is gesteld, het daaraan gerelateerde personeel en partnerschappen. Willen musea werkelijk bijdragen aan een inclusieve en rechtvaardige samenleving, dan moeten we dit verleden onder ogen durven komen en daarop actie ondernemen. Musea kunnen de historische wortels van racisme in kolonialisme en
slavernij inzichtelijk maken. En bovendien kunnen musea plekken zijn waar verbeelding en fantasie geprikkeld wordt en het gesprek op gang wordt gebracht waardoor er een inclusievere samenleving en gedachtengoed tot stand komt. Sommigen van ons zijn hier al langer mee bezig, anderen staan nog aan het begin van het proces.
Reflectiesessies
Gezamenlijk doen we dit binnen Musea Bekennen Kleur op twee manieren. Er is een publieke kant, bestaand uit tentoonstellingen en educatieve activiteiten. Daarnaast werken we aan duurzame organisatieverandering. Dit najaar start een serie reflectiesessies waarbij in dialoog met betrokken deskundigen uit diverse netwerken gewerkt wordt aan duurzame verandering. We gaan ervaringen delen en zullen elkaar bevragen en uitdagen, om verandering aan te jagen. Hierbij zullen we ongetwijfeld fouten maken. Dat nemen we op de koop toe en daar leren we van. Afwachten en wegkijken is in ieder geval geen optie meer. Open en in gezamenlijkheid, zo hopen we de weg te vinden naar het inclusieve museum van morgen.
Met Musea Bekennen Kleur ontstaat in de museale wereld voor het eerst een platform waar musea diepgaand met elkaar in gesprek gaan over de vraag hoe we gezamenlijk diversiteit en inclusie gaan waarmaken. Ondanks het tot stilstand komen in de afgelopen periode door het coronavirus is bij Musea Bekennen Kleur het aantal verzoeken tot deelname inmiddels gegroeid tot ruim 26 aanmeldingen, met een ‘wachtlijst’ van 16 kleinere musea.
(Ben je journalist en wil je Musea Bekennen Kleur volgen, neem dan contact op met Sylvana Terlage via communicatie@museabekennenkleur.nl)
Musea willen er voor iedereen zijn, maar in een snel veranderende maatschappij is het vandaag de dag een uitdaging om aan alle verschillende perspectieven, verhalen en geluiden gehoor te geven.
In maart 2020 presenteren dertien Nederlandse musea zich in een samenwerkingsverband: Musea Bekennen Kleur.
Hierin worden vraagstukken onderzocht rondom diversiteit en inclusie binnen de museale sector zodat deze thema’s daadwerkelijk bewerkstelligd worden.
De deelnemende musea zijn: Amsterdam Museum, Bonnefanten, Centraal Museum, Dordrechts Museum, Frans Hals Museum, Museum Arnhem, Museum Het Rembrandthuis, Nationaal Museum voor Wereldculturen, Rijksmuseum, Stedelijk Museum Amsterdam, Van Abbemuseum, Van Gogh Museum en het Zeeuws Museum.
De ambitie is dat andere geïnteresseerde musea zich in de toekomst ook aansluiten bij het samenwerkingsverband.
